Ustawa o leczeniu niepłodności – jakie zmiany dla pacjentów?
W dniu 1 listopada 2015 roku wchodzą w życie przepisy ustawy o leczeniu niepłodności. Wbrew swej nazwie ustawa w istocie reguluje głównie kwestie związane ze stosowaniem zapłodnienia pozaustrojowego (tzw. „in vitro”) – obszaru dotychczas nieobjętego w naszym kraju żadnymi regulacjami prawnymi. Co to oznacza w praktyce dla osób już leczących się tą metodą lub planujących takie leczenie?
Przede wszystkim ustawa nie porusza kwestii finansowania leczenia i należy podkreślić, że przepisy będą dotyczyć wszystkich pacjentów, niezależnie od tego, czy będą finansować „in vitro” we własnym zakresie, czy będę korzystać z refundacji kosztów leczenia (przypomnijmy, że do czerwca 2016 roku trwa program Ministerstwa Zdrowia, w którym zakwalifikowane do leczenia pary ponoszą tylko koszty leków).
Po 1 listopada „in vitro” będzie dostępne wyłącznie dla par pozostających w związku małżeńskim lub we wspólnym pożyciu. W ostatnim przypadku, jeżeli w procedurze in vitro wykorzystane będą komórki lub zarodki pochodzące z dawstwa – leczenie musi zostać poprzedzone złożeniem przez partnera oświadczenia w Urzędzie Stanu Cywilnego o uznaniu ojcostwa dziecka, które narodzi się w wyniku leczenia. Oświadczenie takie ważne będzie przez 2 lata od jego złożenia.
Nie będzie możliwe leczenie samotnych kobiet ani kobiet pozostających w związkach homoseksualnych (dotychczas było to możliwe poprzez wykorzystanie w leczeniu nasienia anonimowego dawcy lub procedury dawstwa zarodków).
Przepisy ustawy ograniczają maksymalną liczbę zapładnianych komórek jajowych do 6, niezależnie od tego, ile komórek zostanie pobranych. Wyjątek stanowią kobiety, które ukończyły 35 rok życia, pacjentki u których dwukrotnie nieskutecznie przeprowadzono program „in vitro” oraz te, u których w opinii lekarza „istnieją wskazania medyczne wynikające z choroby współistniejącej z niepłodnością”.
Ustawa dużo miejsca poświęca kwestii dawstwa komórek rozrodczych i zarodków. Możliwe będzie wyłącznie dawstwo anonimowe, jednak przepisy zabraniają pod groźbą kary pozbawienia wolności uzyskiwania z dawstwa korzyści majątkowych – możliwa będzie jedynie rekompensata poniesionych kosztów pobrania gamet. Ministerstwo Zdrowia będzie prowadziło rejestr wszystkich dawców oraz biorczyń gamet i zarodków.
Wszystkie ośrodki, które w dniu 1 listopada 2015 roku będą wykonywały zapłodnienie pozaustrojowe, obowiązuje złożenie programu dostosowującego procedury dotyczące przechowywanych (zamrożonych) gamet i zarodków do warunków ustawy. Do czasu zaakceptowania programu przez Ministra Zdrowia ośrodek nie ma prawa wykorzystywać w leczeniu zamrożonych komórek rozrodczych i zarodków.
