Badania KIR i HLA-C wykonywane są u par z podejrzeniem tzw. „niepłodności immunologicznej”, gdzie przeszkodą w zajściu w ciążę są zaburzenia w funkcjonowaniu własnego układ odpornościowego kobiety lub mężczyzny. Wyniki genotypowania KIR oraz locus HLA-C mogą być pomocne m.in. w przypadkach nawykowych poronień (tzw. poronienia idiopatyczne, czyli o niewyjaśnionej etiologii) oraz w sytuacji problemów z implantacją zarodka.

Badania KIR i HLA-C

KIR (Killer-cell immunoglobulin-like receptors) to receptory znajdujące się m.in. na powierzchni naturalnych komórek cytotoksycznych (NK – Natural Killer). Komórki NK wchodzą w skład naszego systemu odporności, są zdolne do rozpoznawania i niszczenia komórek uznanych jako obce lub nieprawidłowe, czyli komórek nowotworowych lub zakażonych wirusami. Komórki są rozpoznawane jako obce i niszczone gdy nie posiadają na powierzchni antygenów zgodności tkankowej MHC klasy I, głównie HLA-C, lub gdy ilość tych antygenów jest nieodpowiednia. Komórki NK występują nie tylko we krwi, ale także w macicy i są wówczas nazywane macicznymi NK (uterine NK – uNK). Komórki uNK ułatwiają lub wręcz umożliwiają zagnieżdżenie zarodka w endometrium poprzez m. in. rozwój łożyska i przygotowanie macicy do jej nowej roli.

Wyróżniono 16 genów KIR (14 aktywnych oraz 2 pseudogeny), są one zlokalizowane na chromosomie 19 (19q13.4). U ludzi występuje różna liczba genów KIR i wykazują one duże zróżnicowanie (polimorfizm alleliczny). Nazwa genów np. KIR2DL2 wywodzi się ze skrótu KIR, liczby zewnątrzkomórkowych domen Ig-like (np. 2D lub 3D) oraz litery L lub S oznaczających domenę cytoplazmatyczną długą (L-long) lub krótką (S-short), ponadto występują jeszcze warianty tych genów. Kodowane przez te geny receptory, występujące na powierzchni komórek NK, możemy podzielić na hamujące i aktywujące. Receptory KIR w zależności od obecności/nieobecności kodujących je genów aktywujących i hamujących występują w dwóch haplotypach A i B, wyróżniono dwie główne grupy haplotypów: AA i Bx.

W grupie haplotypu AA występuje więcej receptorów hamujących, ponadto w skład tego genotypu wchodzą zawsze geny: KIR2DL1, KIR2DL3, KIR3DL1, KIR2DS4 i KIR2DL1.

Natomiast w skład grupy haplotypu Bx wchodzą receptory aktywujące i hamujące i ogólnie haplotyp ten charakteryzuje się większą różnorodnością obecnych genów – w genotypie tym występuje zawsze od 1 do 5 genów aktywujących: KIR2DS1, KIR2DS2, KIR2DS3, KIR2DS5 i KIR3DS1.

Receptory hamujące obniżają aktywność komórek uNK, natomiast receptory aktywujące pobudzają uNK do wydzielania cytokin i czynników wzrostowych niezbędnych do rozwoju łożyska i zarodka. Ważna jest równowaga pomiędzy cząsteczkami KIR hamującymi jak i aktywującymi, utrata tej równowagi może doprowadzić do komplikacji w utrzymaniu ciąży.

W literaturze powiązano haplotyp hamujący AA u matki oraz antygen HLA-C2 na powierzchni trofoblastu (szczególnie odziedziczony od ojca) ze stanem przedrzucawkowym, problemami z prawidłowym zagnieżdżeniem się zarodka oraz możliwością wystąpienia poronień nawykowych i niewłaściwym odżywieniem płodu.

Schemat wpływu określonych haplotypów KIR i HLA-C na rozwój ciąży i ryzyko poronienia (wg Moffett A., Hiby SE, 2007, Placenta 28, Suppl.A S51-S56.

Informacje źródłowe: Centrum Medyczne MedGen