Wiek ma kluczowe znaczenie dla kobiecej płodności. Już po 30. roku życia rezerwa jajnikowa zaczyna się stopniowo obniżać, a po 35. roku życia ten proces przyspiesza – zarówno pod względem liczby, jak i jakości komórek jajowych.
Mrożenie komórek jajowych może być sposobem na zabezpieczenie płodności na przyszłość, jednak w Polsce możliwość wykonania takiej procedury jest ściśle regulowana przepisami prawa.
W tym artykule wyjaśniamy:
- kiedy i na jakich zasadach możliwe jest mrożenie oocytów po 35. roku życia,
- jakie są wskazania medyczne,
- jak wygląda proces od strony klinicznej,
- dlaczego wiek w momencie zamrażania ma realny wpływ na późniejsze szanse na ciążę.
Dlaczego 35. rok życia jest momentem przełomowym z biologicznego punktu widzenia?
Z punktu widzenia fizjologii, rezerwa jajnikowa – czyli liczba pęcherzyków zdolnych do przekształcenia się w dojrzałe komórki jajowe – zaczyna spadać już około 30. roku życia. Jednak to około 35. roku życia spadek ten staje się zauważalny także w jakości komórek.
Zwiększa się ryzyko:
- nieprawidłowości chromosomalnych (aneuploidii),
- trudności z zapłodnieniem,
- poronień we wczesnej ciąży,
- obniżonej skuteczności leczenia niepłodności, w tym metod wspomaganego rozrodu.
Zamrożenie komórek jajowych przed 35. rokiem życia daje większą szansę na skuteczne wykorzystanie ich w przyszłości. Jednak pacjentki po 35. roku życia również mogą skorzystać z tej procedury – o ile spełnione są odpowiednie warunki medyczne.
Czy można zamrozić komórki „na zapas”?
W Polsce nie jest dopuszczalne mrożenie komórek jajowych wyłącznie z powodów osobistych, takich jak:
- brak partnera,
- chęć odłożenia macierzyństwa na później,
- sytuacja zawodowa lub finansowa,
- podróże, nauka, realizacja innych celów życiowych.
Prawo dopuszcza wykonanie procedury kriokonserwacji jedynie wtedy, gdy istnieje uzasadnione wskazanie medyczne.
Takim wskazaniem może być:
- choroba onkologiczna, której leczenie może doprowadzić do niepłodności,
- przewlekła choroba autoimmunologiczna (np. toczeń, RZS),
- zaawansowana endometrioza, szczególnie przy planowanym leczeniu operacyjnym,
- wyniki badań hormonalnych wskazujące na obniżoną rezerwę jajnikową (np. niskie AMH),
- zaburzenia psychiczne lub farmakoterapia czasowo uniemożliwiająca zajście w ciążę,
- wiek powyżej 35. roku życia w połączeniu z innymi czynnikami obciążającymi.
Każdy przypadek analizowany jest indywidualnie przez lekarza – nie na podstawie deklaracji pacjentki, ale konkretnej dokumentacji medycznej i wyników badań.
Czy procedura może być refundowana?
Tak, ale refundacja nie dotyczy wszystkich pacjentek. Zabezpieczenie płodności w formie mrożenia komórek jajowych może być sfinansowane przez państwo tylko w ramach programu Ministerstwa Zdrowia dla pacjentów onkologicznych.
Program ten obejmuje pacjentki, u których zdiagnozowano nowotwór i które są przed rozpoczęciem leczenia onkologicznego mogącego wpłynąć negatywnie na funkcje rozrodcze. W tym przypadku lekarz prowadzący może skierować pacjentkę do kliniki leczenia niepłodności w celu wykonania procedury.
W Fertimedica pomagamy pacjentkom w przejściu całego procesu kwalifikacji do programu, tak aby możliwe było wykonanie procedury w odpowiednim czasie – często bardzo krótkim, przed planowanym rozpoczęciem terapii.
Jak wygląda proces mrożenia komórek jajowych po 35. roku życia?
Procedura składa się z kilku etapów.
Etap 1: kwalifikacja lekarska i badania
Lekarz analizuje historię zdrowia, wyniki badań hormonalnych (AMH, FSH, estradiol) oraz USG przezpochwowe. Na tej podstawie określa rezerwę jajnikową i kwalifikuje do procedury.
Etap 2: stymulacja hormonalna
Przez ok. 10–12 dni pacjentka przyjmuje gonadotropiny, które pobudzają jajniki do jednoczesnego dojrzewania kilku pęcherzyków.
Etap 3: monitorowanie cyklu
Podczas stymulacji wykonywane są regularne badania USG oraz oznaczenia hormonów, aby precyzyjnie dobrać moment punkcji.
Etap 4: punkcja jajników
Zabieg przeprowadzany jest w krótkim znieczuleniu dożylnym, w warunkach ambulatoryjnych. Dojrzałe komórki są pobierane z jajników cienką igłą pod kontrolą USG.
Etap 5: witryfikacja i przechowywanie
Pobrane komórki są oceniane i zamrażane w ciekłym azocie. Tak zabezpieczone oocyty mogą być przechowywane nawet przez kilkanaście lat – zgodnie z ustawowo określonym limitem 20 lat.
Dlaczego wiek w momencie mrożenia jest tak istotny?
To nie tylko liczba komórek jajowych ma znaczenie, ale przede wszystkim ich jakość – rozumiana jako potencjał do zapłodnienia i rozwinięcia się w zdrowy zarodek.
U kobiet poniżej 35. roku życia szansa na uzyskanie ciąży z zamrożonego oocytu jest istotnie wyższa niż u kobiet starszych. Dla przykładu:
- u kobiety w wieku 32 lat do uzyskania zdrowej ciąży może wystarczyć 8–10 komórek,
- u kobiety po 38. roku życia ta sama liczba komórek może nie wystarczyć do uzyskania choćby jednego prawidłowego zarodka.
To dlatego decyzji nie warto odwlekać – nawet jeśli na ten moment pacjentka nie planuje ciąży.
FAQ – mrożenie komórek jajowych po 35. roku życia
Czy po 35. roku życia warto jeszcze rozważyć mrożenie komórek?
Tak, jeśli istnieją medyczne przesłanki. Choć skuteczność procedury jest niższa niż u młodszych pacjentek, zamrożenie komórek w wieku 35–40 lat może być jedyną szansą na zachowanie własnej płodności na przyszłość.
Czy wiek powyżej 35 lat jest przeciwwskazaniem?
Nie. Wiek sam w sobie nie jest przeciwwskazaniem, ale wymaga indywidualnej oceny potencjału jajnikowego. W niektórych przypadkach lekarz może zasugerować inne strategie leczenia, np. in vitro bez wcześniejszego mrożenia.
Ile czasu można przechowywać komórki jajowe?
Zgodnie z Ustawą o leczeniu niepłodności z 2015 roku, komórki mogą być przechowywane maksymalnie przez 20 lat. Po tym czasie pacjentka musi zdecydować o ich dalszym przeznaczeniu (przedłużenie, utylizacja, dawstwo anonimowe).
Czy można zamrozić komórki bez wskazań medycznych?
Nie. W Polsce nie jest dopuszczalne tzw. social freezing. W tym celu konieczny jest wyjazd do kraju, w którym prawo zezwala na profilaktyczne mrożenie oocytów.
Przeczytaj również:
