Problemy z zajściem w ciążę mogą mieć bardzo różnorodne przyczyny. Tak jak w przypadku wielu innych schorzeń, postawienie właściwej diagnozy i zrozumienie przyczyn niepłodności stanowi podstawę skutecznego leczenia.

Co to jest niepłodność?

O niepłodności mówimy wtedy, gdy kobieta ma trudności z zajściem w ciążę po około roku regularnego współżycia płciowego, przy częstotliwości 3–4 stosunków tygodniowo, bez stosowania metod antykoncepcyjnych. Przyczyny niepłodności mogą leżeć zarówno po stronie kobiety, jak i mężczyzny.

Rodzaje niepłodności u kobiet

Niepłodność pierwotna

Niepłodność pierwotna to niemożność zajścia w ciążę od początku starań.

Niepłodność wtórna

Niepłodność wtórna występuje, gdy trudności z zajściem w ciążę pojawiają się przy próbie posiadania drugiego lub kolejnego dziecka.

Współczesna medycyna oferuje wiele zaawansowanych metod diagnostycznych, które pomagają parom borykającym się z problemami z zajściem w ciążę. Kluczowym krokiem w procesie leczenia niepłodności jest przeprowadzenie dokładnych badań, które pozwolą zidentyfikować przyczyny trudności w poczęciu dziecka.

Diagnostyka niepłodności u kobiet

Wywiad lekarski i badania obrazowe

Pierwszym krokiem w diagnostyce niepłodności jest wywiad lekarski, który dostarcza ważnych informacji na temat:

• ogólnego stanu zdrowia pacjentki,
• regularności cykli menstruacyjnych i ewentualnych nieprawidłowości,
• historii położniczej,
• przebytych chorób i stanów zapalnych, zwłaszcza w obszarze dróg rodnych,
• wcześniejszych zabiegów chirurgicznych.

Wywiad dostarcza także informacji o stylu życia pacjentki, stopniu narażenia na stres, zmianach masy ciała, używkach i innych czynnikach, które mogą wpływać na płodność.

Następnym krokiem jest badanie przedmiotowe, w tym szczegółowe badanie ginekologiczne, które może być uzupełnione badaniami obrazowymi, takimi jak:

• Ultrasonografia (USG) – nieinwazyjne badanie przezpochwowe, oceniające stan macicy, jajowodów i jajników.
• Histerosalpingografia (HSG) – badanie radiologiczne oceniające drożność jajowodów i kształt macicy.
• Histerosalpingosonografia kontrastowa (HyCoSy) – nieinwazyjna alternatywa dla HSG.
• Histeroskopia – endoskopowe badanie jamy macicy.

W niektórych przypadkach, szczególnie przy podejrzeniu zrostów czy endometriozy, zaleca się laparoskopię, która pozwala na bezpośrednią ocenę narządów miednicy mniejszej.

Monitoring cyklu owulacyjnego

Regularność owulacji jest kluczowym elementem diagnostyki niepłodności. Monitoring cyklu owulacyjnego za pomocą ultrasonografii (USG) pozwala na obserwację rozwoju pęcherzyków jajnikowych, ocenę grubości endometrium oraz dokładne określenie momentu owulacji. Badania poziomu hormonów, takich jak progesteron w fazie lutealnej cyklu, również pomagają w ocenie regularności i jakości owulacji.

Cytologia

Cytologia, czyli badanie wymazu z szyjki macicy, jest standardowym badaniem wykonywanym w ramach profilaktyki raka szyjki macicy, ale odgrywa również rolę w diagnostyce niepłodności. Umożliwia ocenę stanu nabłonka szyjki macicy, wykrycie stanów zapalnych, infekcji wirusowych, bakteryjnych, a także nieprawidłowości, które mogą wpływać na płodność.

Badania hormonalne

Kluczową rolę w diagnostyce niepłodności odgrywają badania hormonalne, w tym ocena stężeń:

• Gonadotropin (FSH, LH) – regulujących cykl menstruacyjny.
• Steroidów płciowych (estradiol, progesteron, testosteron) – wpływających na funkcjonowanie układu rozrodczego.
• Prolaktyny – której nadmiar może prowadzić do zaburzeń owulacji.
• Hormonów tarczycy (TSH, fT4, fT3) – których nieprawidłowe poziomy mogą zaburzać płodność.

Ocenia się również rezerwę jajnikową za pomocą oznaczeń AMH (hormonu antymüllerowskiego) i inhibiny-B, które informują o liczbie i jakości pęcherzyków jajnikowych.

Badania immunologiczne i genetyczne

Ważnym elementem diagnostyki niepłodności są badania immunologiczne, które mogą wykryć obecność zespołu antyfosfolipidowego (APS) lub celiakii, schorzeń mających wpływ na płodność.

Badania genetyczne koncentrują się na analizie kariotypu u obu partnerów oraz poszukiwaniu mutacji genetycznych, które mogą być przyczyną problemów z zajściem w ciążę.

Badania bakteriologiczne i test PCT

Zaburzenia flory bakteryjnej pochwy mogą prowadzić do infekcji dróg rodnych, które utrudniają poczęcie. W takich przypadkach wykonuje się wymazy z pochwy i szyjki macicy, aby zidentyfikować patogeny takie jak Chlamydia trachomatis, Ureaplasma urealyticum, czy Mycoplasma hominis.

Dodatkowym badaniem może być test postkoitalny (PCT), oceniający zdolność plemników do penetracji śluzu szyjkowego.

Podsumowanie

Diagnostyka niepłodności wymaga precyzyjnego podejścia, aby skutecznie zidentyfikować przyczynę problemu i wdrożyć odpowiednie leczenie. Szeroki zakres dostępnych badań zwiększa szanse na sukces w staraniach o potomstwo. Pamiętaj, że badania powinny być odpowiednio dobrane i zalecone przez lekarza.