Rak szyjki macicy to jeden z nielicznych nowotworów, którego rozwój można zahamować jeszcze zanim da objawy kliniczne. Kluczowym elementem skutecznej profilaktyki jest regularna cytologia, czyli badanie przesiewowe pozwalające wykryć nieprawidłowe komórki w obrębie nabłonka szyjki macicy.

W artykule wyjaśniamy, jakie są rodzaje cytologii, czym się różnią, jak interpretować wyniki oraz dlaczego badanie to odgrywa fundamentalną rolę w trosce o zdrowie intymne i reprodukcyjne kobiet.

Dlaczego cytologia jest tak ważna?

Według danych Światowej Organizacji Zdrowia, każdego roku na całym świecie diagnozuje się ponad 600 tysięcy nowych przypadków raka szyjki macicy, a około 340 tysięcy kobiet umiera z jego powodu. W Polsce problem ten dotyczy rocznie blisko 3 tysięcy kobiet, a ponad połowa z nich umiera – często dlatego, że choroba została wykryta zbyt późno.

Cytologia pozwala wykryć zmiany przedrakowe i nowotworowe nawet kilka lat przed pojawieniem się objawów. W przypadku wczesnej diagnozy, szanse na całkowite wyleczenie sięgają 95–100%.

Rodzaje cytologii – przegląd metod dostępnych w Polsce

Cytologia konwencjonalna (klasyczna)

To najstarsza metoda, wciąż stosowana w wielu placówkach w ramach badań refundowanych przez NFZ. Komórki pobrane z szyjki macicy nanoszone są bezpośrednio na szkiełko mikroskopowe i oceniane przez cytologa.

Choć cytologia klasyczna spełnia swoje zadanie, jej skuteczność diagnostyczna zależy w dużej mierze od jakości pobrania próbki i doświadczenia osoby analizującej preparat. Czułość tej metody w wykrywaniu zmian przedrakowych wynosi około 50–60%.

Cytologia na podłożu płynnym (LBC – Liquid-Based Cytology)

To bardziej nowoczesna metoda, w której próbka umieszczana jest w specjalnym płynie, a następnie przetwarzana laboratoryjnie. Eliminuje to wiele błędów związanych z pobraniem i przygotowaniem preparatu. LBC pozwala również na jednoczesne wykonanie testu HPV z tej samej próbki.

Czułość cytologii LBC w wykrywaniu zmian przedrakowych wynosi nawet 80–90% i jest obecnie złotym standardem w wielu krajach.

Cytologia z testem HPV (co-testing)

Wykrycie obecności wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV) – szczególnie typów wysokoonkogennych – pozwala na lepszą ocenę ryzyka rozwoju raka szyjki macicy. Połączenie cytologii z testem HPV zwiększa czułość diagnostyczną nawet do 95%.

Ten model zalecany jest zwłaszcza kobietom po 30. roku życia oraz tym, u których w przeszłości wykryto zmiany typu CIN.

Testy molekularne HPV

To nowoczesne badania wykorzystujące technologię PCR (reakcji łańcuchowej polimerazy) do precyzyjnego wykrywania materiału genetycznego wirusa HPV. Mają zastosowanie m.in. w sytuacjach niejednoznacznych wyników cytologii lub u pacjentek z grupy podwyższonego ryzyka.

Co może wykryć cytologia?

Zmiany zapalne

Często wynikają z infekcji bakteryjnych, grzybiczych lub wirusowych. Nie zawsze są groźne, ale mogą wymagać leczenia i dalszej kontroli.

Infekcje HPV

W szczególności typy 16 i 18, które odpowiadają za ponad 70% przypadków raka szyjki macicy.

Zmiany przednowotworowe (dysplazja, CIN)

Nieprawidłowości w komórkach nabłonka, które mogą przekształcić się w raka – o ile nie zostaną wykryte i usunięte.

Zmiany nowotworowe

Cytologia umożliwia wczesne wykrycie raka szyjki macicy, co znacząco zwiększa szansę na skuteczne leczenie, często bez potrzeby stosowania radykalnych metod.

Jak często wykonywać cytologię?

Zalecenia Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników są zgodne z wytycznymi WHO i mówią jasno:

• Kobiety w wieku 25–59 lat powinny wykonywać cytologię co 3 lata.
• W przypadku cytologii LBC lub co-testingu z HPV – co 5 lat (jeśli wynik jest prawidłowy).
• U kobiet z czynnikami ryzyka (np. obniżoną odpornością, przeszłą infekcją HPV, zmianami CIN w wywiadzie) badanie może być zalecane częściej.

Profilaktyka szyjki macicy a zdrowie reprodukcyjne

W kontekście leczenia niepłodności i planowania ciąży, regularne badania cytologiczne mają szczególne znaczenie. Zmiany w obrębie szyjki macicy mogą wpływać na jakość śluzu szyjkowego, przebieg zapłodnienia, a także utrzymanie ciąży. W przypadku leczenia niepłodności, cytologia często jest jednym z podstawowych badań diagnostycznych.

W klinice Fertimedica zwracamy uwagę nie tylko na profilaktykę onkologiczną, ale również na całościowe podejście do zdrowia kobiety – obejmujące układ hormonalny, odporność, dietę i higienę życia intymnego.

O czym warto pamiętać?

• Cytologia to nieinwazyjne badanie, które może uchronić przed rakiem szyjki macicy.
• Największą skuteczność daje połączenie cytologii LBC z testem HPV.
• Wczesne wykrycie zmian to większa szansa na pełne zdrowie i zachowanie płodności.
• Regularne kontrole ginekologiczne to najlepsza inwestycja w swoje zdrowie intymne.

Nie zwlekaj – umów się na badanie cytologiczne w Fertimedica i zadbaj o swoją przyszłość już dziś.