Endometrioza to przewlekła choroba ginekologiczna, w której tkanka podobna do endometrium (błony śluzowej wyścielającej wnętrze macicy) rozwija się poza jamą macicy. W normalnych warunkach endometrium rośnie, aby przygotować macicę na potencjalną ciążę, a jeśli do zapłodnienia nie dochodzi, złuszcza się podczas menstruacji. W przypadku endometriozy, fragmenty tej tkanki pojawiają się w miejscach, gdzie nie powinny występować, prowadząc do przewlekłego stanu zapalnego, bólu i tworzenia blizn. Tkanka endometrialna może lokalizować się w różnych miejscach w ciele kobiety:

• endometrioza często tworzy torbiele zwane torbielami endometrialnymi lub „czekoladowymi” ze względu na ich ciemnobrązowy kolor spowodowany zalegającą krwią.
• obecność tkanki endometrialnej w jajowodach może prowadzić do ich niedrożności, co utrudnia lub uniemożliwia zajście w ciążę.
• ogniska endometriozy mogą także rozwijać się na zewnętrznej powierzchni macicy, a nawet w przegrodzie między macicą a odbytnicą.
• choć rzadziej, endometrioza może występować na pęcherzu moczowym, jelitach, a nawet w innych odległych narządach, takich jak płuca czy przepona.

Te ektopowe ogniska tkanki endometrialnej zachowują się podobnie jak normalne endometrium – rosną i krwawią podczas cyklu menstruacyjnego, co prowadzi do powstania stanów zapalnych, tworzenia blizn oraz zrostów między narządami wewnętrznymi. W efekcie endometrioza może powodować ból, obfite miesiączki, a także problemy z płodnością.

Typowe objawy endometriozy

Silny ból podbrzusza podczas menstruacji (dysmenorrhea)
Jednym z najbardziej charakterystycznych objawów endometriozy jest przewlekły ból miednicy, który nasila się w czasie menstruacji. Ból może być bardziej intensywny niż zwykłe skurcze menstruacyjne i często trwa dłużej, zaczynając się nawet na tydzień lub dwa przed miesiączką i utrzymując się przez jej kilka dni, a kończy się wraz z miesiączką.

Bardziej obfite i dłużej trwające miesiączki
Kobiety z endometriozą często doświadczają obfitych i przedłużających się krwawień menstruacyjnych, co może być związane z rozrostem tkanki endometrialnej poza macicą.

Plamienia okołomiesiączkowe
Plamienia przed lub po menstruacji mogą świadczyć o obecności ognisk endometrialnych poza jamą macicy, które krwawią w odpowiedzi na zmiany hormonalne.

Ból podczas stosunku (dyspareunia)
Ból podczas lub po stosunku seksualnym, zwłaszcza jeśli jest głęboki, może być częstym objawem endometriozy, wynikającym z obecności ognisk endometriozy w przegrodzie pochwowo-odbytniczej.

Widoczne ślady krwi w moczu lub stolcu
W zaawansowanych przypadkach, gdy tkanka endometrialna rozrasta się na pęcherz moczowy lub jelita, mogą pojawić się ślady krwi w moczu lub stolcu, zwłaszcza podczas menstruacji.

Ból podczas wypróżniania się
Endometrioza obejmująca jelita lub okolice odbytu może powodować ból podczas wypróżniania, szczególnie w trakcie menstruacji.

Mniej oczywiste objawy endometriozy.

Zmęczenie i uczucie wyczerpania
Kobiety z endometriozą często zgłaszają przewlekłe zmęczenie, które nie ustępuje po odpoczynku. Może to być związane z przewlekłym stanem zapalnym i bólem towarzyszącym endometriozie.

Objawy ze strony układu pokarmowego
Endometrioza może powodować objawy przypominające zespół jelita drażliwego (IBS), takie jak wzdęcia, zaparcia, biegunki, a także ból podczas wypróżnień, szczególnie w okresie menstruacji.

Problemy z płodnością
Endometrioza jest jedną z głównych przyczyn niepłodności u kobiet. Niepłodność może być jedynym objawem endometriozy, co jest trudne do wykrycia, gdy inne objawy są łagodne lub niezauważalne.

Ból podczas oddawania moczu lub krwiomocz
Obecność ognisk endometriozy na pęcherzu moczowym może prowadzić do bolesnego oddawania moczu (dysuria) lub krwiomoczu, co często mylone jest z infekcją układu moczowego.

Metody diagnozy endometriozy

Wywiad medyczny i badanie fizykalne
Pierwszym krokiem w diagnozowaniu endometriozy jest szczegółowy wywiad medyczny i badanie fizykalne. Lekarz zapyta o objawy, ich nasilenie i czas trwania, a także przeprowadzi badanie miednicy, które może ujawnić tkliwość, zgrubienia lub inne nieprawidłowości.

Badania obrazowe:

• Ultrasonografia (USG): USG może pomóc w wykryciu torbieli endometrialnych (tzw. torbieli czekoladowych) na jajnikach, choć nie zawsze jest w stanie wykryć wszystkie ogniska endometriozy.
• Rezonans magnetyczny (MRI): MRI jest bardziej czułą metodą, która może pomóc w identyfikacji ognisk endometriozy oraz ocenie ich rozległości.

Laparoskopia diagnostyczna
Laparoskopia to złoty standard w diagnozowaniu endometriozy. Jest to minimalnie inwazyjna procedura chirurgiczna, która pozwala na bezpośrednie zobaczenie i pobranie próbek tkanek do badania histopatologicznego oraz jednoczesne leczenie, poprzez usunięcie lub zniszczenie ognisk endometriozy.

Badania laboratoryjne
Choć nie ma specyficznych testów laboratoryjnych do diagnozowania endometriozy, niektóre badania, jak poziom CA-125, mogą sugerować obecność endometriozy, choć nie są wystarczająco specyficzne, aby stanowić jedyne narzędzie diagnostyczne.

Dlaczego wczesna diagnoza jest kluczowa?

Średni czas potrzebny na postawienie diagnozy endometriozy wynosi około 7-10 lat. Tak długie opóźnienie wynika z niejednoznaczności objawów, niskiej świadomości na temat choroby oraz trudności diagnostycznych. W tym czasie choroba może się rozwijać, prowadząc do poważniejszych komplikacji, takich jak niepłodność i przewlekły ból. Dlatego wczesna diagnoza jest kluczowa, aby zapobiec postępowi choroby i poprawić jakość życia pacjentek.

Podsumowanie

Endometrioza to złożone schorzenie, które może wpływać na wiele aspektów życia kobiety. Wczesne rozpoznanie objawów, zarówno typowych, jak i mniej oczywistych, jest kluczowe dla skutecznego leczenia.

Jeśli podejrzewasz u siebie endometriozę, skonsultuj się z naszymi specjalistami, aby uzyskać odpowiednią pomoc i wsparcie.