Adam Abramik
Starszy embriolog, FertiMedica

Co to jest wspomagana aktywacja oocytów (AOA) i na czym polega?

U około 1-3% par leczonych metodą ICSI (intracytoplasmic sperm injection) obserwuje się całkowity brak zapłodnień. Przyczyną tego zjawiska może być brak aktywacji komórek jajowych, który jest kluczowy dla zapłodnienia. Proces aktywacji polega na cyklicznych zmianach stężenia jonów wapnia w komórce jajowej, co wywołane jest wniknięciem lub wstrzyknięciem plemnika.

W przypadku, gdy oocyt nie zostanie aktywowany, jedynym sposobem na uzyskanie zapłodnienia i zwiększenie szans na ciążę jest wspomagana aktywacja oocytów (AOA assisted oocyte activation). Metoda ta stosowana jest w laboratorium, gdzie komórki jajowe inkubowane są przez krótki czas w roztworze zawierającym jonofor wapnia – organiczny związek, który transportuje jony wapnia przez błony komórkowe. Po wstrzyknięciu plemnika do oocytu metodą ICSI, komórka jajowa umieszczana jest na 15 minut w medium z kalcymycyną, a następnie przenoszona do standardowego podłoża hodowlanego stosowanego w IVF.

Wskazania do wspomaganej aktywacji oocytów (AOA)

Wspomagana aktywacja oocytów zalecana jest w przypadkach, gdy w poprzednich próbach IVF wystąpił całkowity brak zapłodnień lub odsetek zapłodnionych oocytów był niski (poniżej 30%). Wskazania obejmują również:

• Ciężki czynnik męski, taki jak globozoospermia (brak akrosomu w plemnikach) czy kryptozoospermia (bardzo niska liczba plemników).
• Stosowanie plemników uzyskanych poprzez biopsję jądra u mężczyzn z azoospermią, gdzie spermatogeneza jest zachowana, ale brak jest plemników w ejakulacie.
• Dwa lub więcej niepowodzeń w poprzednich cyklach IVF, gdzie rozwój zarodków był nieprawidłowy, co mogło być spowodowane zaburzoną sygnalizacją jonami wapnia podczas podziałów komórkowych.

Bezpieczeństwo i korzyści z zastosowania AOA

Dotychczasowe badania nad wspomaganą aktywacją oocytów z użyciem jonoforu wapnia A23187 (kalcymycyny) wskazują na znaczną poprawę wskaźnika zapłodnienia oraz większe szanse na żywe urodzenia wśród par poddanych leczeniu. Co ważne, badania potwierdzają, że metoda ta jest bezpieczna zarówno dla biorczyń zarodków, jak i dzieci urodzonych po zastosowaniu AOA.

Rozwój psychoruchowy dzieci poczętych z wykorzystaniem AOA nie odbiega od rówieśników, a odsetek wad wrodzonych jest porównywalny z odsetkiem obserwowanym u dzieci poczętych metodą ICSI bez wspomaganej aktywacji oocytów. Zastosowanie AOA u par, u których uzyskano uprzednio niski odsetek zapłodnionych komórek jajowych, może zwiększyć szanse na powstanie zarodka o prawidłowym potencjale rozwojowym, co znacząco podnosi możliwość zajścia w ciążę i urodzenia dziecka.